Bodemkwaliteit

Onze projecten
Onlangs hebben we bij het kennisproject op het landgoed Weldam twee excursies gehouden over de bodem. Boeren en landgoederen werken hier samen om de landbouw en het landschap te versterken. Tijdens de eerste sessie hebben de boeren van een expert kennis opgedaan over de bodem, waarna de informatie in de praktijk is toegelicht op het land. Tijdens de tweede sessie zijn de volgende vragen behandeld:

• Hoe kan ik het bodemleven op mijn grond stap voor stap verbeteren?
• Hoe kun je door inzet van andere gewassen de bodem verbeteren en minder kunstmest gebruiken? Hoe ziet een teeltplan er uit?
• Hoe geef je kringlooplandbouw vorm?
• Hoe krijg ik de organische stof op mijn grond hoger?
• Hoe kan ik kunstmest vervangen?
• Hoe kan ik bestrijdingsmiddelen verminderen?
• Welke PH is gunstig voor welk gewas?
• Welk verdienmodellen zijn er voor natuur en biodiversiteit?

Stuk voor stuk interessante vragen, waarvan de antwoorden kunnen bijdragen aan praktische handelingen en het verbeteren van de bodemkwaliteit.

Eerder zijn we de bodemkwaliteit ook tegengekomen in projecten als Mineral Valley Twente (nu www.delandbouwers.nl). Dit is een netwerkorganisatie voor slimme oplossingen op het gebied van een gezonde bodem en effectieve mestverwerking. Zij houden zich met name bezig met de minerale huishouding van de bodem. Met de juiste hoeveelheid mineralen en organische stoffen wordt de bodem gezonder en levert meer op, voor nu en in de toekomst. In het project Mineral Valley Twente zijn verschillende pilots uitgevoerd die onderzochten hoe de mineraalhuishouding van de bodem verbeterd kan worden en op welke manieren mest kan worden verwerkt tot bruikbare stoffen.

Een recent project van ons over bodemkwaliteit is de uitvoering van de GLB-pilot in Salland, waar de boeren die hieraan deelnamen een les bodembeoordeling kregen aan de hand van bodemprofielkuilen. Daarnaast kregen zij uitleg over de te nemen maatregelen om tot een betere bodem te komen.

Definitie bodemkwaliteit
Wat verstaan we nu precies onder bodemkwaliteit: het is de capaciteit van een bodem om onder wisselende omstandigheden te functioneren. Het is de basis voor onze natuur en onze voedselproductie. Daarnaast vervult het ook een aantal andere belangrijke functies:

• Een gezonde bodem houdt water beter vast en fungeert als natuurlijke waterbuffer
• In een gezonde bodem kan meer leven waardoor de biodiversiteit versterkt wordt. Deze ondergrondse biodiversiteit is nodig voor een goede bovengrondse biodiversiteit
• Als de bodem van goede kwaliteit is, dan vormt het een gezond onderdeel van een ecosysteem dat verschillende diensten aan mensen kan leveren waaronder goede gewassen
• Een optimale bodemkwaliteit is een vereiste voor een productieve landbouw die efficiënt met grondstoffen omspringt, bijdraagt aan een schoon milieu en de klimaatverandering beperkt

Bodemkwaliteit in Nederland
Nederland heeft een goede landbouwgrond als we de bodem vergelijken met andere landen in Europa of de wereld. De vruchtbaarheid van de bodem is hoog, de waterhuishouding is goed en het land is bijna overal vlak. Dat is natuurlijk super goed nieuws. Deze goede landbouwgrond is ontstaan door gunstige natuurlijke omstandigheden, maar zeker ook door menselijke invloed. Door de inrichting van percelen, het waterbeheer en bemesting is de kwaliteit van de bodem zodanig verbeterd dat overal gewassen kunnen groeien.

Het bodemleven is de biologische motor voor onze landbouw. Onder de juiste omstandigheden, kan in vrijwel elke bodem een gezonde en gevarieerde populatie van fauna en flora tot ontwikkeling komen. En dat is natuurlijk wat we willen. Overigens is het bodemleven niet altijd gunstig voor de landbouw. Een aantal organismen zoals bodemschimmels en insecten kunnen schade aanrichten aan gewassen. Weten we welke schadelijke organismen aanwezig zijn, dan kan door de keuze voor het juiste gewas of ras dit probleem beheerst worden.

Onderzoek naar bodemkwaliteit
Het is van groot belang om de kwaliteit van de bodem te onderzoeken en te meten op de basiskenmerken zoals het organische stofgehalte, textuur, pH en voorraden aan nutriënten. In de Open Bodemindex hebben kennisinstellingen en bodemadviseurs in Nederland hun kennis over het meten van bodemkwaliteit gebundeld. Boeren kunnen gebruik maken van deze kennis en dit inzetten in de dagelijkse praktijk.

Maatregelen om het gewenste bodemleven te stimuleren zijn:

• Voeding: gebruik van juiste gewassen, gewasresten, groenbemesters en organische mest
• Voldoende zuurstof: luchtige bodemstructuur en niet te veel water in de bodem
• Vocht: niet te veel en niet te weinig vocht voor een gezond en actief bodemleven

Conclusie
Als we willen dat de bodem ook in de toekomst zorgt voor voldoende natuur en productie, dan moeten we daar zuinig op zijn en ervoor (blijven) zorgen dat de bodem van kwaliteit is. Het juiste bouwplan met gewasrotatie, een bemesting afgestemd op de vruchtbaarheid van de bodem, goede drainage en grondbewerking, de juiste timing en inzet van de juiste machines zullen zeker een bijdrage leveren aan het op peil houden en het verbeteren van de bodemkwaliteit.

_{Bron: Wageningen Universiteit}